Mixing Mastering Mãi Không Ưng Ý Tại sao?

 “Sai từ đầu thì khó kết thúc đúng”

 3 Yếu Tố Khiến Người Mới mất phương hướng

Phân tích kỹ thuật từ góc nhìn một kỹ sư âm thanh

Rất nhiều người làm mixing & mastering không chuyên thường rơi vào tình trạng:

• nghe lại nhiều lần vẫn không ưng,

• chỉnh càng nhiều càng rối,

• qua loa khác là lệch,

• càng sửa càng sai.

Có 3 nguyên nhân cốt lõi, chỉ cần một yếu tố sai → toàn bộ quá trình phía sau sẽ sai theo.

1. Mất căn bản về mixing & mastering

Nếu kiến thức nền sai → mọi quyết định sau đó đều sai.

Mixing/mastering không chỉ là kéo EQ hay nén compressor.
Bạn phải nắm:

• Cân bằng âm lượng (Level Balance)

• Dải tần và cách “chia khu” tần số

• Phase – polarity – tương tác giữa các track

• Gain staging

• Dùng EQ sửa lỗi trước, tạo màu sau

• Compression đúng mục đích (control, glue, tone)

• Stereo – depth – reverb – delay

• Reference & translation check

• Tư duy “đúng genre”

Người thiếu căn bản thường mix theo cách:

“Nghe sao sửa vậy”, mà tai chưa đủ kinh nghiệm → sai từ tư duy → sai đến hành động.

Giống như xây nhà không có bản thiết kế → không co chuẩn mực thươc đo thi sửa đi sửa lại vẫn méo.

2. Loa kiểm âm không đủ chi tiết để nghe đúng

Nếu bạn nghe sai → bạn chỉnh sai.

Loa consumer hoặc loa kiểm âm giá rẻ sẽ có:

• dải tần không phẳng,

• bass thiếu hoặc bass phóng đại,

• mid không trung thực,

• độ phân giải thấp,

• stereo imaging mờ,

• không thấy rõ lỗi nhỏ.

Các Kỹ sư âm thanh thương nói

“You can’t fix what you can’t hear.”
Bạn không thể sửa cái mà bạn… không nghe được.

Khi loa cho nghe một điều, nhưng thực tế lại là điều khác, thì:

• bạn chỉnh quá tay,

• hoặc chỉnh không đủ,

• hoặc xử lý sai trọng tâm.

Kết quả là:

Nghe trong phòng thì “ổn”,
ra xe, ra tai nghe, ra điện thoại → sai bét.

Và bạn phải làm lại từ đầu.

3. Phòng tiêu âm học chưa chuẩn

Phòng sai  = bản mix sai, dù bạn có loa tốt và kỹ năng tốt.

Phòng nhỏ, phòng trống, phòng không có bass-trap, phòng không kiểm soát phản xạ sẽ gây ra:

• Bass dội → bạn tưởng bass nhiều → bạn cắt quá tay

• Mid vọng → vocal nghe “ồ” → bạn EQ mỏng đi

• Stereo lệch → bạn tưởng bản mix lệch → sửa sai hướng

• Dải treble phản xạ → chói hơn thực tế → bạn cắt quá nhiều

Phòng Mixing Mastering không sử lý tiêu âm học, khi mixing sẽ thiếu reverb và khô vì bị phản dội âm thanh gây ra vang người mixing cứ tường dư reverb và cứ bớt lại 

Phòng Mixing Mastering triệt tiêu quá như cabin dẫn đến bản mix reverb dư, vì đã bị triệu tiêu phòng quá nhiều mất hết không gian bản mixing, 

Phòng mixing Mastering phải trung thực để bản mixing thật chính xác

Nói cách khác:

- Phòng là “bộ lọc” bắt buộc tai bạn phải nghe qua. Bộ lọc sai → bạn đưa ra quyết định sai.

Kể cả loa 200 triệu trong phòng dở cũng cho ra kết quả tệ như loa 5 triệu.

Mixing/mastering là chuỗi quyết định liên tục:

 * Nghe → phân tích → xử lý → kiểm tra → tối ưu → hoàn thiện

Nếu điểm đầu vào sai, thì mọi điểm phía sau đều sai theo dạng “hiệu ứng domino”.

Chỉ cần một trong 3 yếu tố dưới đây sai → 100% kết quả sai:

1. Thiếu căn bản kỹ thuật

2. Loa không trung thực

3. Phòng không chuẩn acoustic

Chỉ cần sai ở 1 yếu tố → 2 yếu tố còn lại cũng bị kéo sai → bản mix lệch hoàn toàn.

 “Phòng xấu làm sai lệch mọi thứ, kể cả loa xịn.”

Dù bạn có loa ATC, Genelec, Barefoot… nhưng phòng tệ, kết quả vẫn sai hoàn toàn.

3.1 Bass Room Mode – kẻ thù lớn nhất của người mới

Phòng nhỏ gây:

• peak bass (dội) ở 80 Hz, 120 Hz, 200 Hz

• null (mất bass) khiến kick biến mất

• cộng hưởng khiến vocal “ồ”

Kỹ sư mới nghe bass quá nhiều → sẽ cắt bass quá tay → bản mix yếu lực, thiếu punch.

3.2 Phản xạ đầu tiên (early reflections)

Tường, trần, bàn tạo ra:

treble gắt

• mid bẩn

• stereo mờ

• vocal nghe đục

Nghe sai → phòng hướng bạn mix sai.

3.3 Decay Time không đồng đều

RT60 lệch → bản mix nghe:

1. thiếu rõ ràng

2. reverb bị kéo dài

3. low-end thiếu kiểm soát

Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến mastering, vì bạn không thể đánh giá độ sạch và độ chặt của low-end.

3.4 Phòng không calibration

Không dùng:

- Sonarworks

- Trinnov

- GLM (cho Genelec)

thì bạn phải “chấp nhận” cái sai
Tai bạn sẽ luôn đưa ra quyết định sai.

KẾT LUẬN CỦA CHUYÊN GIA ÂM THANH

Ba yếu tố bạn đưa ra chính là tam giác nền tảng của kỹ thuật mixing/mastering:

1. Kiến thức đúng → tư duy đúng → quyết định đúng

2. Loa đúng → nghe đúng → xử lý đúng

3. Phòng đúng → dữ liệu đúng → kết quả đúng

Chỉ cần 1 yếu tố sai, cả hệ thống sẽ đổ vỡ.
Giống như:

1. cầm bản đồ sai,

2. nhìn qua kính sai,

3. đứng sai vị trí.

Bạn sẽ không bao giờ đến đúng đích.

Mixing/Mastering không phải đánh đố.
Nó là qui trình khoa học.
Đầu vào sai → đầu ra sai.
Đầu vào chuẩn → kết quả chuẩn.